Gerrit Bosch
Conservator Kunstcollectie Provincie Noord-Holland, Haarlem
In een brief die Joke Konijn mij een paar jaar geleden schreef, vertelde ze mij over een gedroomde werkelijkheid waarin zij ronddwaalt. Ze verhaalde over de prettige herinneringen uit haar jeugd, aan het begroeide veen en aan het roodgekleurde water. Ik ken en bewonder haar werk en begreep meteen waar ze op doelde. Bij het lezen van die brief moest ik denken aan een gedicht van Vasalis.
Waar loopt de zaaier, die de zwarte vogels
met grote handen gooit door losgewoelde lucht,
gevleugeld, ziedend zaaisel, als het voorjaar wordt ?
De blote bomen staan met zwarte wortelen omhoog
knoppen te drinken, later zinken er blaadjes tussen.
Of staat hij stil, omhoog, als een vuurtoren staat,
die over 't lichte land en de ontwaakte zee
de zwarte bundels leven zwiept?
Waar ligt de lome zanger als het zomer is,
onder de linden bij de glinsterende rivier?
De trage koeien met haar beierende loop
luiden haar uiers. En zijn eentonige muziek
geleidt haar langs de diepe weiden naar 't water,
van haar zachte muilen druipen druppels na het drinken.
Laat hen met rust en liggende of opgericht
hun eigen raadselen en dromen zijn.
Ik ben verdwaald in een seizoenloos gezicht,
verdronken in een bodemloze stem,
verwaaid in een gedachte, opgelicht,
ondergedompeld en bedolven
door golven van een zout verdriet,
dat oud langs jonge wangen vliet.
O menselijk landschap, vorstelijk bloeiend in de vorst,
ontbladerend in de volle zomer.
Die dit gedroomd heeft is de grootste dromer.
Het landschap van Joke Konijn is even groot als klein en het bloeit in haar directe omgeving. De boerderij waar zij woont en werkt is een soort uitkijkpost op het leven, het haar omringende leven wel te verstaan en haar drive om te schilderen lijkt hier verklaard te worden. Het landschap, de grond en het water vormen voor haar een gezicht, een metafoor waaraan zij haar stemmingen kan spiegelen. Joke Konijn verzint haar schilderijen niet, ze komt ze buiten tegen. Wat ze ziet staat voor wat ze ondergaat: en dat maakt ze. Ze maakt heldere landschappen, zonder horizon. De tuin, de grond, het gladde oppervlak of de weerstand van hout of juist het buigzame. Ze schildert takken als aderen over bontgekleurde huid of drijvend in het water. Dat zelf gecreëerde gebied wil ze steeds in een andere staat terug laten komen, zodat het steeds weer opnieuw verrassend en bevrijdend kan werken. Die wens verklaart ook de veelzijdigheid in haar werk: complete beeldverhalen worden afgewisseld door momentopnamen en close-ups: een waarlijk dagboek van een schilder. Joke Konijn ziet contrasten om zich heen, ze ervaart ze ook in en bij zich zelf; en ze is wel zo geboeid daardoor dat ze die wil duidelijk maken.
Joke kijkt en daaraan ontleent ze elk thema. Ze wroet in de bodem en kijkt onder de huid; ze publiceert wat ze vindt. Haar omgeving is een vrijplaats met eindeloos veel te verwerken thema's. In haar werk vermijdt zij elk kunstje waardoor ieder doek van Joke Konijn gezegend is met een oorspronkelijke beeldtaal. De teerheid in haar leven, het plezier ook, de kinderlijke onbevangenheid, het volwassen verdriet, onzekerheid en wantrouwen, maar ook het geloof in de toekomst worden samengevat in de volle zwaarte van het leven die in haar schilderijen zo duidelijk tot uitdrukking komt. De tijd herhaalt zich steeds weer, vertrouwde ze me ooit toe, er is niet veel nieuws, alleen het kijken is iedere keer weer nieuw. Ze wil alles vastleggen voordat het weg is, steeds weer, steeds opnieuw.